Kristinn Ágúst Friðfinnsson

Þessi pistill er að mínu mati vekjandi til umræðu um áleitið og flókið málefni. Útskýringar á rótum illskunnar eru á meðal hinna elstu og torráðnustu viðfangsefna mannlegrar hugsunar. Eitt af fyrstu verkefnum í þessari umræðu hefur oftast verið að leggja mat á vægi líffræðilegra erfða, félagslegra erfða og uppeldismótunar. Reynslan hefur sýnt að þegar þessir strengir eru hafnir á loft myndast veruleg óvissa og því varlegast að fullyrða sem minnst. En umræðunni þarf að halda vakandi.

Í pistlinum er komið víða við en m.a. vikið að siðblindu og sjúklegri sjálfsupphafningu og þremur afleiðum og fylgifiskum áleitinna spurninga sem tengjast persónuleikaröskunum: a) fylgifiskum auðs, b) rótum hamingju/óhamingju og c) hugsanlegum skýringum á sjúklegri sjálfsupphafningaráráttu (narcissisma)/siðblindu. Þó ég sé sammála fjölmörgu í pistlinum er freistandi að leggja hér orð í belg.

Fylgifiskar auðs. Auður sem slíkur er aldrei vondur eða góður. Fólk sem meðhöndlar auð er hins vegar misjafnlega vel undir það búið. Mikill auður í höndum andlega fátæks fólks fer oft illa með líf þess. Oftar en ekki eru þeir hæfari en aðrir til umgengni við auð, sem hafa (1.) alist upp við og mótast til að umgangast mikinn auð og (2.) hafa um leið fengið uppeldi og mótun til varúðar og hófsemi, (3.) hafa sjálfir verið látnir hafa fyrir því að njóta veraldlegra gæða í uppvexti og (4.) hafa upplifað heima fyrir að hamingja fæst ekki keypt fyrir fé. Á hinn bóginn eru þeir óheppnir sem alið hafa með sér þá hugsun að hamingja og farsæld byggist óhjákvæmilega á peningum. Það gildir bæði um þá sem hafa alist upp við auð og hina sem ekki hafa slíka reynslu í farteskinu. Auðugt fólk hefur þó eitt fram yfir aðra. Það er fljótara að komast að því að auður skapar hvorki hamingju né farsæld. Fljótara er það vegna þess að mikill kaupmáttur gerir þeim fært að upplifa mun hraðar hin sáru vonbrigði og niðurbrot sem skapast þegar í ljós kemur að svo er alls ekki og að hlaup er endalaust þegar hlaupið er í vitlausa átt. Hina efnaminni tekur þetta ferli mun lengri tíma. Þeir hafa líka sem betur fer sjaldnast gengið jafn skelfilega fram af siðferðisvitund sinni og hinir efnameiri gera stundum.

Rætur hamingju/óhamingju. Mjög margar hamingjurannsóknir, teknar á mismunandi stöðum og tímum, hafa sannað að peningar hafa ekkert með hamingju að gera. (Sjá nánari umfjöllun hér framar.) Hin síðari ár hafa rannsakendur talið hamingjuna byggja á samvirkni nokkurra þátta, sem endurtekið hafa komið fram við samanburð rannsókna. Harvardháskóli hefur verið leiðandi í þeim rannsóknum. Þar á bæ telja fræðimenn nú að þegar öll kurl eru komin til grafar séu 1. tengsl lykilorð hamingjunnar og að næst þeim komi sú upplifun fólks 2. að geta sjálft haft nokkur áhrif á eigið líf.

Sjálfsupphafning. Um þá fullyrðingu höfundar að sjálfsupphafning sé afleiðing ástleysis get ég alls ekki verið sammála. Í fyrsta lagi er úrlausnarefnið svo flókið og langrannsakað án lokaniðurstöðu, að 1. það er einfaldlega ekki hægt að fullyrða að nú sé skýringin komin, ástleysi valdi sjúklegri sjáklfsupphafningu (narcissisma). Ransóknir sýna hins vegar að 2. ástleysi getur verið meðverkandi áhrifavaldur eða 3. komið þessum undirliggjandi persónuleikabresti af stað. Mér vitanlega liggja engar rannsóknir fyrir um að fullyrðing höfundar dugi til að skýra þennan niðurrífandi brest í mannlegu eðli. Um flestar tilgátur og kenningar á þessu sviði er deilt, t.d. um vægi félagslegra þátta, persónuleikaþætti og geðtengslakenninguna, þ.e. um áhrif fyrstu félagslegu tengsla barna við uppalendur sína.

Ég tel að stafrænar segulómmyndir af heilanum eigi áfram sem hingað til eftir að veita veigamiklar og óvæntar upplýsingar um orsakir persónuleikabresta. Niðurstöður þeirra eru nú þegar fyrirheitaþrungnar og spennandi og lofa góðu um framfarir á þessu mikilvæga sviði.

Ég þakka sr. Hildi Eir Bolladóttur fyrir að vekja athygli á þesu mikilvæga málefni.

	Af hverju er sumt fólk siðblint?
Ábyrgðarmaður færslu Tilkynna um óviðeigandi tengingu við frétt

Nefndir Alþingis þurfa stundum að leggja mikla vinnu í að lagfæra og breyta lagafrumvörpum og þingsályktunartillögum til að tryggur meirihluti tryggi farsæl málalok. Mér hefur alltaf fundist þetta verklag merki um lýðræðislegan þroska. Við lestur frétta um BREXIT síðustu vikur hafa þessar vangaveltur oft leitað á huga minn. Af fréttaflutningi mætti halda að breska forsætisráðherranum einum og sér sé aftur og aftur skipað að koma á ný með betri texta. Svona er þetta örugglega ekki í reynd. En mér er spurn, eru virkilega engar þingnefndir í neðri deildinni, sem vinna að ritun texta til að þóknast meirihluta þingsins? Það væri athyglisvert að lesa úttekt fréttamanns um hvernig breska þingið iðkar þetta þroskaverkefni lýðræðisins.

	Gæti enn farið út án samnings
Ábyrgðarmaður færslu Tilkynna um óviðeigandi tengingu við frétt

Ég er með stærri mönnum og töluvert þykkur. Ef ég hreyfði mig daglega í 60 mínútur væri ég sennilega í kjörþyngd. Á vorin, sumrin og haustin geng ég töluvert mikið. Best finnst mér að ganga úti í náttúrunni og helst ekki minna en í 200 mínútur á viku að lágmarki. Hreyfing er fyrirbyggjandi og eykur andlegt, líkamlegt og félagslegt þol og hreysti. Í göngutúrum fær heilinn tækifæri til að leita svara við úrlausnarefnum sem oft virðast torleyst og yfirvinna áhyggjur og kvíða. Síðast en ekki síst veita göngutúrar mér oft frjóar hugmyndir. Líkamlegur ávinningur göngutúra er löngu sannaður. Sá ávinningur nær bæði til almennrar líffærastarfsemi og stoðkerfis. Andleg og líkamleg vellíðan leiðir svo til bættrar félagslegrar heilsu, félagslyndis og áræðis.

ÉG MÆLI MEÐ...

göngutúrum, --- bæði stuttum og löngum.

VIKA STÓRRA ATBURÐA Í LÍTILLI SÓKN

Það er ánægjulegt að geta hafið bloggritun hér með því að líta yfir liðna viku og sjá þar tvo stóra atburði í umhverfi sem ekki lætur mikið yfir sér. Ég er svo heppinn að vera sóknarprestur í Hraungerðisprestakalli í Flóa. Í prestakallinu eru þrjár sóknir: Hraungerðissókn, Laugardælasókn og Villingaholtssókn. Mörg býli þessara sókna eiga sér merka sögu og mannlíf svæðisins djúpar rætur. Mannfólkið í Flóanum er vandræðalaust, hógvært og háttvíst. Af þremur sóknum prestakallsins hefur ein verulega sérstöðu. Það er Laugardælasókn. Hún er mynduð af nokkrum bæjum í hinum forna Hraungerðishreppi (nú Flóahreppi) og Sandvíkurhreppi hinum forna (nú Árborg). Sóknarfæri innan landamerkja Laugardælasóknar eru mörg enda einsýnt að þéttbýlisþróun út frá Selfossi mun fyrr eða síðar verða inn á lendur hennar. Er sú þróun hafin og líklegt að á næstu áratugum fjölgi mjög í sókninni. En hverjir eru hinir stóru atburðir lítillar sóknar? Þeir tengjast báðir þessari litlu sókn með vaxtarmöguleikana.

BOBBY FISCHER – HEILBRIGÐISSTOFNUN SUÐURLANDS

Í fyrsta lagi var sjálfur Bobby Fischer jarðsettur í grafreit Laugardælakirkju í síðust viku og ný bygging Heilbrigðisstofnunar Suðurlands var vígð í sömu viku. Fjölmiðlar hafa fjallað töluvert um útför Fischers, meðal annars um leynd hennar. Báðir þessir atburðir hafa komið á óvart, útför Fischers í Laugardælakirkjugarði og að Heilbrigðisstofnun Suðurlands skuli vera í Laugardælasókn, sem hefur verið að skýrast nú þegar skipulagsmál svæðisins hafa verið uppi á borði. Í báðum tilvikum er um sérlega ánægjuleg málefni að ræða. Annars vegar geta íbúar Flóahrepps og Laugardælasóknar verið stoltir af því að þessi heimsþekkti skáksnillingur skuli hafa viljað hvíla lúin bein í grafreit þessa fornfræga kirkjustaðar. Hins vegar er ánægjulegt að skapast skuli tækifæri til að verða við beiðni kirkjuyfirvalda um jöfnun þjónustuálags í prestaköllum, í þessu tilviki milli þessara misstóru prestakalla, Selfossprestakalls og Hraungerðisprestakalls. Síðast en ekki síst fögnum við stórbættri sjúkrahúsaðstöðu fyrir alla Sunnlendinga og heilsugæsluaðstöðu fyrir lágsveitirnar í Árnessýslu. Það var ánægjulegt að vera viðstaddur formlega opnun þessarar glæsilegu aðstöðu. Já, mjög stórir atburðir geta gerst í mjög litlum sóknum.

ÉG MÆLI MEÐ…

að lifa einn dag í einu! Hitt er ekkert líf.